انیمیشن روز

باستان شناسان ایتالیایی حاضر در شهر سوخته درهنگام کاوش در گوری پنج هزار ساله ، جامی را پیدا کردند که نقش یک بز به همراه یک درخت روی آن دیده می شد.

 سالها بعد منصور سجادی (باستان شناس ایرانی) با بررسی این جام به حرکت بُز به سمت درخت پی برد و حرکت این اثر را به  انیمیشن امروزی تبدیل کرد .

انیمیشن ایران

انیمیشن ایران درنیم قرن اخیر سه دوره را سپری کرده است:

1 ـ تولد (اواخر 1330)

در اواخر 1330 پسر جوانی بنام اسفندیار احمدیه با دیدن فریم های متوالی یک نوار فیلم که تصادفاً به دستش افتاده بود راز «حرکت » در فیلم را دریافت و تصمیم گرفت خود نمونه ای از آن بسازد وی که دستی در طراحی داشت توانست با استفاده از یک دوربین طراحی های مدادی اش را به فیلم انیمیشن تبدیل کند غافل از ابداع انیمیشن توسط امیل کوهل، پنجاه سال قبل در فرانسه.

درهمین زمان نصرت اله کریمی که در پِراک تحصیل کرده بود به ایران بازگشت و در اداره فرهنگ کار با احمدیه را شروع کرده کمی بعد جعفر تجارتچی به این دو پیوست و این سه انیماتور اولین استودیوی انیمیشن ایران را بنا کردند و اولین انیمیشن های کوتاه ایران را ساختند.

در این زمان کم کم طراحان و تصویرسازان و گرافیست ها و نقاشان دیگری نیز جذب هنر انیمیشن شدند همچون: 

نورالدین زرین کلک، فرشید مثقالی، اکبر صادقیه، نفیسه ریاحی، آرا پیک باغداساریان و مرتضی ممیز.

2 ـ خواب زمستانی

انیمیشن ایران به دلیل انقلاب اسلامی و جنگ عراق با ایران به یک خواب زمستانی طولانی فرو رفت این امر منجر به فرار هنرمندان از کشور وبعضاً تغییر شغل آنها و بسته شدن مدارس هنری گردید.

3 ـ بیداری تدریجی

در این دوره انیمیشن به دلایل زیر جان تازه ای گرفت:

الف: آمدن کامپیوترها به بازار و تشویق جوانان به خلق حرکتهای اولیه و ساخت پیامهای تبلیغاتی ساده.

ب : تأسیس سازمان تلویزیونی صبا به منظور تولید و حمایت از سریالهای انیمیشن ایرانی.

ج : اصلاحات اجتماعی باعث بوجود آمدن حمایتهایی برای فعالیتهای هنری ازجمله انیمیشن گردید.

د: با افزایش جمعیت جوان علاقه و نیاز کودک و نوجوان به انیمیشن بیشتر شد.

و: فستیوال بین المللی فیلمهای انیمیشن توسط کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان.

هـ: تأسیس مدارس خصوصی جدید و اضاله شدن آنها به دانشکده های انیمیشن.

ی: نیم نگاهی که « مرکز گسترش فیلم مستند و فیلم کوتاه» به تولیدات انیمیشن داشت.

آسیفا ایران

ASIFA-Iran (www.asifa.ir) قدیمی ترین انجمن هنری ایرانیان است که در 1978 توسط نورالدین زرین کلک بنيان گزاري شد.با همزماني شروع كار انجمن آسیفای ایران با انقلاب ، از آغاز، جلسات اين انجمن در منازل اعضا برگزار می شد. از 1986 وقتی که انجمن عمومیت بیشتری پیدا کرد، شمار اعضا ي آن بتدریج  از 12 نفر تا 600 نفر رسید . برنامه های اين انجمن عموما شامل جلسات ديدارو نمایش، سمینارها، جشن ها و فعالیت های "روز بین المللی انیمیشن" بوده است.

آسیفا- ایران در سال 1990 به آسیفای جهاني وابسته به یونسکو و در سال 1995  به "خانه سینما"ي ایران پیوست.

آسیفا ایران یک انجمن غیر انتفاعی و غیر سیاسی در ایران است  که ازهر نوع حرکت پيشرو در انیمیشن حمایت میکند.

كانون پرورش فكري کودکان ونوجوانان

كانون پرورش فكري کودکان ونوجوانان جوان ترين و شايسته ترين سازمان هنری و فر هنگی اي بود که با راه اندازي مركز فيلمسازي خود اين دریچه را به روی هنرمندان مستعد و فیلم های کودکان و نو جوانان گشود.

این مؤسسه در اواخر دهه 1950 (1330) توسط  لیلی امیرارجمند ومعاون او فیروز شیروانلو به منظور  پاسخ دادن به نیازهای فرهنگی کودکان شکل گرفت که شامل سالن نمایش , کتابخانه و کارگاه های متعدد آموزش هنرها در تهران و شهرستانها وحتا روستا ها و برای تمام کودکان کشور بود.

انیمیشن ایران پس از انقلاب

بدون شک انیمیشن ایران مانند اکثر هنرهای دیگر پس از انقلاب و مخصوصا بعد از جنگ تحمیلی رشد چشمگیری داشته است. 

تولید انیمیشن در ایران به گونه‌های مختلفی تقسیم می‌شود: ۱ انیمیشن‌های تلویزیونی (کوتاه، بلند و سریال)‌ ۲ جشنواره‌ای ۳ تبلیغاتی ۴ سینمایی  از نظر کمی و تا حدی کیفی بیشترین رشد را انیمیشن‌های تلویزیونی و تبلیغاتی داشته‌اند، از سال ۱۳۷۰ به بعد که کامپیوتر به کمک تولید انیمیشن آمد، گروه‌های کوچک و بزرگ زیادی به تولید انیمیشن پرداختند که این تولیدات همچنان ادامه دارد.

  جشنواره بین المللی پویانمایی تهران

اولین جشنواره بین المللی پویانمایی تهران در سال ۱۳۷۷ توسط كانون برگزار شد و محسن چینی فروشان مدیرعامل كانون با سیاست بین المللی كردن اعتبار كانون، توانست منابع لازم مالی و اجرایی برای برپایی جشنواره را به دست آورد و برگزاری این جشنواره پس از سال ها، اولین حركت مهم سینمای كانون پس از انقلاب محسوب شد.

معرفی هنرمندان برجسته انیمیشن ایران

جعفر تجارتچی

جعفر تجارتچی، سرهنگ نیروی هوایی اولین هنرمندی بوده است که در ایران سینمای تک فریم را تجربه کرده است و اولین آثارش را در زمینه انیمیشن به شیوه سیاه و سفید ارائه کرده است.

اسفندیار احمدیه:

متولد 1307 تهران می باشد . در سن 17 سالگی به مدت 2 سال نزد استاد علی اصغر پتگر تعلیم نقاشی دید و در سال 1326 به هنرستان کمال الملک و به شاگردی شاگردان کمال الملک همچون : اسماعیل آشتیانی ، محمود اولیا و حسن شیخ درآمد و همین امر باعث شد تا در امتداد مسیر مکتب کمال الملک قرار گیرد و مضمون آثارش همین حال و هوا را داشته باشد . وی در سال 1336 دو فیلم بنامهای ملانصرالدین و قمر مصنوعی را با مداد طراحی نمود و به مدت 2 دقیقه به حرکت درآورد . با ساخت این دو فیلم نام خود را به عنوان بنیانگذار نقاشی متحرک در ایران به ثبت رسانید.

دکتر نورالدین زرین کلک

استاد زرین کلک در سال 1316 در مشهد متولد شدند. پس از گذراندن دبیرستان وارد دانشگاه تهران شده و در سال 1340 با اخذ مدرک دکترای داروسازی در بهداری ارتش مشغول بکار می شوند. در 23 سالگی با گرفتن بورسیه تحصیلی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان به بلژیک رفته و فیلمسازی و پویانمایی را آموزش می بیند . دکتر زرین کلک پس از بازگشت به ایران برنامه تدریس و توسعه انیمیشن ایران را پایه ریزی می کند.

از جمله آثار استاد می توان به تداعی، اتل متل، امیرحمزه و دنیای دیوانه دیوانه دیوانه که یک طنز نمادین است از سیاره ای جنجالی که براساس فکری شگفت انگیز در زنده کردن نقشه جهان طراحی شده به این صورت که نقشه اسکاندیناوی به حیوانی کوچک و گرسنه تبدیل می شود و دانمارک را می بلعد و برونئی با گینه نو می جنگد، آلاسکا و سیبری به شکل دو مرغ به یکدیگر نوک می زنند اشاره نمود.

 از میان حرفه ای های همیشگی می توان به :

فرشید مثقالی : متولد 1319 : آثاری همچون : آقای هیولا، شهر خاکستری ، کِرمِ خوبِ خوب

علی اکبر صادقی : متولد 1316 : آثاری همچون: هفت شهر ، مُلک جمشید  و یک پروژه بلند پروازانه ، فیلمی 25 دقیقه ای تحت عنوان زال و سیمرغ  را کارگردانی کردند .

پرویز نادری : استقلال ، مَرد و اَبر

آراپیک باغداساریان: وزنه بردار، فیلمی طنزآلود و مورد تحسین جامعه بین الملل

مرتضی ممیز: آنکه خیال بافت آنکه عمل کرد و سیاهِ پرنده (افسانه ای درباره شیطان) اشاره کرد

نفیسه ریاحی : یکی از نادر کارگردانان زن ایرانی  است.

ازجمله آثار: رنگین کمان، من چقدر می دانم، مداد بنفش ، از طهران تا تهران.

برخی از انیماتورهای نسل سوم ایران عبارتند از:

وجیهه اله فرد مقدم : مزاحم ها، تقلید ، بازگشت

عبدالله علیمراد: کاغذ وتا و نگاه (کارهای عروسکی)

نازنین سَربَند: قالی و اتحاد

بهرام عظیمی: مجموعه تبلیغات راهنمایی رانندگی و گاز....